तेस्रोलिङ्गी विपिन धिमालप्रति नेपालका यौन तथा लैङ्गिक अल्पसंख्यक समुदायले श्रद्धाञ्जली अर्पण
175 Views
काठमाडौं । बिहीबार निधन भएका तेस्रोलिङ्गी विपिन धिमालप्रति नेपालका यौन तथा लैङ्गिक अल्पसंख्यक समुदायले श्रद्धाञ्जली अर्पण गरेका छन् । हर्मोन थेरापी लिइरहेका र थाइराइडको समस्यालगायत विभिन्न स्वास्थ्य समस्यासँग लडिरहेका धिमालको केएमसी अस्पतालमा ३० वर्षको उमेरमा निधन भएको बताइएको छ ।
धिमालले आफूलाई महिला भनेर चिनाइन् । उनको पार्थिव शरीरलाई अन्तिम संस्कारका लागि काठमाडौंबाट गृह जिल्ला झापा लगिएको थियो । SGM सहित जीवनका विभिन्न क्षेत्रका मानिसहरूले उहाँलाई श्रद्धाञ्जली अर्पण गरे। प्रमुख नेपाल कार्यक्रम संयोजक नुमा लिम्बु (चञ्चला)ले उनको पार्थिव शरीरमा इन्द्रेणी झण्डा ओढाएर श्रद्धाञ्जली अर्पण गरिन् ।
समाजका धेरैले उनको दयालु र सहयोगी व्यक्तिको रूपमा प्रशंसा गरेका छन्। “आजदेखि बिदाइ। झापाली विपिन छोरीलाई हार्दिक श्रद्धाञ्जली। तिम्रो आत्माले स्वर्गमा बास पाओस,” लिम्बुले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन्।
धिमालको निधनले सामुदायिकका आँखामा आँसु आयो । धिमालको मृत्युले हर्मोन थेरापी र लैङ्गिक पुन: नियुक्तिको बारेमा चिन्ता बढाएको छ।
ब्लु डायमण्ड सोसाइटी (BDS), यौन तथा लैङ्गिक अल्पसंख्यक महासंघ (FSGMN) र Cruiseaids Nepal लगायतका केही SGM संस्थाहरूलाई लिंग पुन: नियुक्ति र हर्मोन थेरापीलाई बढावा दिएको आरोप लगाइएको छ। तर मायाको पहिचन नेपाललगायत अन्य संघसंस्थाले स्वास्थ्य जोखिम र कानुनी समस्या देखाउँदै यी उपचारको विरुद्धमा छन् ।
धिमालका नजिकका साथी होतिनातीले उनको मृत्युलाई हर्मोन थेरापीसँग नजोड्न आग्रह गरे । “संगठनहरूले जे गरे पनि उनी सधैं महिला जस्तै देखिन चाहन्थिन्,” उनले दाबी गरे, “विपिनको मृत्यु हर्मोनले गर्दा होइन। उनको मृत्युलाई हर्मोन थेरापीसँग जोड्दा गलत सन्देश गएको छ।”
तर अन्य साथीहरूले होटिनतीलाई थाहा नभएको हर्मोन थेरापी लिने गरेको दाबी गरे।
“मैले उसलाई हर्मोन औषधि खाएको देखेको थिएँ तर नियमित रूपमा होइन, गोप्य रूपमा कालोबजारीमा किनेको पनि, हुनसक्छ उनले होटिनतीलाई भनेकी थिइनन्,” उनका एक साथीले सुरक्षाको कारणले नाम न छाप्ने अनुरोध गरे। उनले लिङ्ग पुन: नियुक्ति शल्यक्रियाको योजना पनि बनाइन्, उनले थपे।
पहिचनले प्राप्त गरेको उनको च्याट हिस्ट्री अनुसार धिमालले आफ्ना साथीहरूसँग कुराकानी गरेकी थिइन् जसमा उनले आफू सुन्दर देखिनका लागि हर्मोन थेरापी गरेको कुरा साझा गरेकी थिइन् ।
तर, बीडीएसले धिमालको मृत्यु र हर्मोन थेरापीबीचको कुनै सम्बन्धलाई अस्वीकार गर्दै उक्त आरोपलाई ‘निराधार’ भनेको छ।
संगठनले पहिचनलाई “गलत सूचना” फैलाएकोमा गाली पनि गर्यो। बीडीएसका अध्यक्ष सञ्जीव गुरुङ (शीतल, पिंकी)ले धिमालको मृत्यु र हर्मोन थेरापीबीचको सम्बन्धलाई ‘निराधार’ भन्दै नकारात्मक टिप्पणीलाई उक्साएको बताए।
यी संस्थाहरू कथित रूपमा लिङ्ग पुन: नियुक्ति र हर्मोन थेरापी प्रवर्द्धनमा संलग्न छन्, दावी गर्दै कि यी प्रक्रियाहरूले भेदभाव र कलंक कम गर्नेछ।
नेपालको संविधानबमोजिम गैरकानूनी रहेका यी उपचारलाई कानुनी मान्यता दिन उनीहरूले अभियान चलाएका छन् । “पहिला तिनीहरूले मानिसहरूलाई खाना खान उक्साउँछन्, त्यसपछि तिनीहरूले यसलाई समस्या भन्छन् र दाताहरूबाट कोष प्राप्त गर्छन्,” समुदायका एक सदस्यले भने, “उनीहरूलाई कोही बाँचेको वा मरे पनि वास्ता गर्दैन।”
उनीहरूलाई “हितको द्वन्द्व” को सिद्धान्तको उल्लङ्घन र पारदर्शिताको अभावको आरोप पनि लगाइएको छ।
उनीहरूले आफूविरुद्ध केही बोलेमा जिल्लाका आफ्ना कनिष्ठ कर्मचारी र कर्मचारीलाई जागिर खोस्ने धम्कीसमेत दिइरहेका छन् ।
उल्लेखनीय छ, तेस्रो लिङ्गी अधिकारकर्मी मोनिका शाहीले संगठन भित्रको नेतृत्व चयनमा पारदर्शिता र लोकतान्त्रिक प्रक्रियाको माग गरेपछि BDS मा कर्मचारीबाट हटाइयो। बीडीएसले उनलाई सम्बन्धित कार्यक्रममा भाग लिनबाट रोकेर बदला लियो, उनले भनिन्।
समुदायका अर्का सदस्यले यी SGM संस्थाहरूले SGM अधिकारको नाममा करोडौं विदेशी चन्दा हिनामिना गरेको दाबी गरे।
त्यसैगरी बुढानिलकण्ठ विद्यालयमा शिक्षकको जागिर छाडेर बिडिएसमा कार्यरत परशुराम राईले संस्थाभित्रको पारदर्शिताको मुद्दा उठाएपछि बर्खास्त गरिएको हो ।
यसैबीच, लिङ्ग पुन: नियुक्ति र हर्मोन थेरापीको विषयले नेपालका सांसदहरूको ध्यानाकर्षण गराएको छ ।
प्रतिनिधिसभाको भर्खरै बसेको बैठकमा उनीहरुले सम्भावित स्वास्थ्य जोखिमका कारण लैङ्गिक पुन: नियुक्ति र हर्मोन थेरापीको ‘अवैध’ अभ्यास रोक्न आवश्यक कदम चाल्न सरकारलाई आग्रह गरेका छन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस